3. NIEWOLNICY
Do rodziny izraelskiej w szerszym znaczeniu należeli także niewolnicy. Byli nimi cudzoziemcy, najczęściej rekrutowani z jeńców wojennych, ale niewolnikami stawali się także Izraelici i to z różnych powodów Zdarzało się, że z nędzy, z braku środków do życia ludzie ubodzy zaprzedawali się w niewolę i za łyżkę strawy i odzienie pracowali dla swego pana. Nieraz do niewoli dostawali się Izraelici, którzy nie mogli oddać długów i na poczet ich spłacenia zostawali sprzedawani swoim wierzycielom. Do niewoli bywał zaprzedawany również złodziej, który me mógł oddać rzeczy skradzionej ani naprawić szkody wyrządzonej przez kradzież, która w niektórych wypadkach przekraczała pięciokrotnie wartość rzeczy skradzionej.
Prawodawca izraelski uwzględnił te okoliczności i wziął w opiekę prawa także tych ludzi, którzy u wszystkich innych narodów poza Izraelem byli pozbawieni wszelkich praw ludzkich. Dla złagodzenie losu niewolników ogłosił on bardzo humanitarne przepisy:
1. wszystkim niewolnikom, a więc zarówno Izraelitom, jak i cudzoziemcom, przysługiwał zupełny odpoczynek w szabaty i święta;
2. właściciel niewolnika był zobowiązany traktować go w sposób ludzki i nie mógł go zbyt surowo karać; uszkodzenie trwałe ciała, jak wybicie oka, a nawet zęba dawało niewolnikowi prawo do uwolnienia” (45). Jeśli zaś niewolnik uciekł od bezlitościwego pana, nie mógł być jemu wydany (46);
3. niewolnik-Izraelita musiał odzyskać wolność po sześciu latach niewoli, i pan jego zobowiązany był zaopatrzyć go na drogę w żywność, by mógł zacząć samodzielne gospodarstwo. O ile zaś nie chciał skorzystać z prawa do wolności, to winien był oświadczyć to przed sądem, a wówczas pan w drzwiach domu przekłuwał mu ucho na znak dożywotniego niewolnictwa (47);
4. w roku jubileuszowym wszyscy niewolnicy mogli odzyskać wolność. Społeczne stanowisko niewolników było więc u Żydów znacznie lepsze aniżeli u innych narodów, bo jedynie Stary Testament uznawał niesłychaną w starożytności prawdę o równości wszystkich ludzi wobec Boga. Nowy Testament także nie zniósł od razu niewolnictwa, ale swoją nauką podciął jego podstawy ideowe, co z czasem doprowadziło do jego zniesienia.
________________________
45 Por. „Jeśliby ktoś uderzył niewolnika lub niewolnicę w oko i spowodował jego utratę, winien za oko obdarzyć ich wolnością. Również gdyby wybił ząb niewolnikowi swemu lub niewolnicy, winien za ząb uczynić ich wolnymi” (Wj 21. 26-27).
46 Por. ..Nie wydasz panu niewolnika, który się schroni u ciebie przed swoim właścicielem” (Pwl 23. 16).
47 Por. „Jeśli on ci powie: «Nie pójdę od ciebie». bo miłuje ciebie i dom twój. gdyż dobrze mu u ciebie - weźmiesz szydło, przeklniesz mu ucho przyłożywszy je do drzwi, i będzie twoim niewolnikiem na zawsze. Z niewolnicą postąpisz tak samo” (Pwt 15, 16-17).
E. Zawiszewski, Instytucje biblijne, Pelplin 1995, s. 45-46.
Do rodziny izraelskiej w szerszym znaczeniu należeli także niewolnicy. Byli nimi cudzoziemcy, najczęściej rekrutowani z jeńców wojennych, ale niewolnikami stawali się także Izraelici i to z różnych powodów Zdarzało się, że z nędzy, z braku środków do życia ludzie ubodzy zaprzedawali się w niewolę i za łyżkę strawy i odzienie pracowali dla swego pana. Nieraz do niewoli dostawali się Izraelici, którzy nie mogli oddać długów i na poczet ich spłacenia zostawali sprzedawani swoim wierzycielom. Do niewoli bywał zaprzedawany również złodziej, który me mógł oddać rzeczy skradzionej ani naprawić szkody wyrządzonej przez kradzież, która w niektórych wypadkach przekraczała pięciokrotnie wartość rzeczy skradzionej.
Prawodawca izraelski uwzględnił te okoliczności i wziął w opiekę prawa także tych ludzi, którzy u wszystkich innych narodów poza Izraelem byli pozbawieni wszelkich praw ludzkich. Dla złagodzenie losu niewolników ogłosił on bardzo humanitarne przepisy:
1. wszystkim niewolnikom, a więc zarówno Izraelitom, jak i cudzoziemcom, przysługiwał zupełny odpoczynek w szabaty i święta;
2. właściciel niewolnika był zobowiązany traktować go w sposób ludzki i nie mógł go zbyt surowo karać; uszkodzenie trwałe ciała, jak wybicie oka, a nawet zęba dawało niewolnikowi prawo do uwolnienia” (45). Jeśli zaś niewolnik uciekł od bezlitościwego pana, nie mógł być jemu wydany (46);
3. niewolnik-Izraelita musiał odzyskać wolność po sześciu latach niewoli, i pan jego zobowiązany był zaopatrzyć go na drogę w żywność, by mógł zacząć samodzielne gospodarstwo. O ile zaś nie chciał skorzystać z prawa do wolności, to winien był oświadczyć to przed sądem, a wówczas pan w drzwiach domu przekłuwał mu ucho na znak dożywotniego niewolnictwa (47);
4. w roku jubileuszowym wszyscy niewolnicy mogli odzyskać wolność. Społeczne stanowisko niewolników było więc u Żydów znacznie lepsze aniżeli u innych narodów, bo jedynie Stary Testament uznawał niesłychaną w starożytności prawdę o równości wszystkich ludzi wobec Boga. Nowy Testament także nie zniósł od razu niewolnictwa, ale swoją nauką podciął jego podstawy ideowe, co z czasem doprowadziło do jego zniesienia.
________________________
45 Por. „Jeśliby ktoś uderzył niewolnika lub niewolnicę w oko i spowodował jego utratę, winien za oko obdarzyć ich wolnością. Również gdyby wybił ząb niewolnikowi swemu lub niewolnicy, winien za ząb uczynić ich wolnymi” (Wj 21. 26-27).
46 Por. ..Nie wydasz panu niewolnika, który się schroni u ciebie przed swoim właścicielem” (Pwl 23. 16).
47 Por. „Jeśli on ci powie: «Nie pójdę od ciebie». bo miłuje ciebie i dom twój. gdyż dobrze mu u ciebie - weźmiesz szydło, przeklniesz mu ucho przyłożywszy je do drzwi, i będzie twoim niewolnikiem na zawsze. Z niewolnicą postąpisz tak samo” (Pwt 15, 16-17).
E. Zawiszewski, Instytucje biblijne, Pelplin 1995, s. 45-46.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz